ترکمن صحرا که سال‌هاست از خشکسالی رنج می‌برد، حال با بارش روبرو شده اما این باران‌ها در سایه سوء مدیریت‌های موجود چیزی جز رنج برای مردم به ارمغان نیاورده است.
تاریخ انتشار :دوشنبه ۱۹ فروردين ۱۳۹۸ ساعت ۰۷:۵۶
۰
یکی از اساسی‌ترین دلایلی که برای سیل ترکمن صحرا برشمرده‌اند، عدم تخلیه آب پشت سدها پیش از آغاز بارش‌ها بوده است. مسئولان توزیع آب در منطقه آب این سدها را به کشاورزان می‌فروشند و به نظر می‌رسد همین مسئله باعث شد تا از تخلیه آب سدها جلوگیری شود و با جاری‌شدن آب سدها و احتمال شکسته شدن دیواره‌های سدها، دریچه‌های سدها باز شد که حاصل آن فاجعه‌بار بوده است. افزون بر این، عدم لایروبی رودخانه‌های گرگان، اترک و قره‌سو نیز جریان آب را در این رودخانه‌ها کند کرده است. مسئولان استانی و کشوری می‌توانستند با هزینه‌ای اندک این رودها را لایروبی کنند اما عدم توجه به این موضوع باعث خسارتی چند صد برابر شده است. بدیهی است، ورود سیلاب به خانه‌ها باعث سست شدن پی خانه‌ها در شهرهای گنبد، آق قلا و گمیشان و صدها روستای منطقه خواهد شد. اگر ۱۰ روز این آب در خانه‌های مردم بماند، شهر ویران میشود چونکه بناهای این شهر (گمیشان) اسکلت ندارد و آجری است و خانه‌هایی که ۵۰ سال پیش ساخته شده‌اند خاکی هستند. حدود ۷۰ درصد خانه‌های گمیشان سیمانی نیستند و این باعث نشست و تخریب خانه‌ها خواهد شد.» با توجه به توان اقتصادی پایین مردم منطقه، این مسئله در صورت بروز زلزله به یک فاجعه انسانی ختم میشود. در این فاجعه انسانی مهم‌ترین عامل نه بارندگی و طوفان بلکه عدم مدیریت صحیح منابع آب و بحران سیل آق قلا بوده است. سیل ترکمن صحرا یک بار دیگر عدم توانایی مسئولان را در مدیریت بحران به نمایش گذاشت. در سال ۱۳۹۶، در تحقیقی که توسط آقای دکتر ارزنلو کارشناس مدیریت منابع آب شهرستان خوی صورت گرفت، سیلاب شهر آق قلا پیش بینی و شبیه سازی شد. در این پژوهش، نتایج کار تحقیقاتی انجام گرفته و پهنه سیلاب پیش بینی شده صد درصد با سیلاب رخ داده انطباق دارد. مضاف بر این که در کار تحقیقاتی صورت گرفته برنامه واکنش سریع و نقشه های شاخص مخاطره ارائه گردیده که متاسفانه به دستاوردهای ارائه شده جهت جلوگیری از حادثه رخ داده توجه و عنایتی نشده است. در این تحقیق با استفاده از نرم افزار CCHE ۲ D. به بررسی بازتاب رفتار هیدرولیکی شهر آق قلا در برخورد با سیلاب‌های ۱۰۰ ساله رودخانه‌ی گرگان‌رود پرداخته شده و با استفاده از شاخص مخاطره، ورودی لازم برای تدوین برنامه واکنش سریع، مدیریت بحران، بیمه سیلاب استخراج گردیده است. افزون بر این، نتایج حاصل از این تحقیق به شرح زیر بوده است: ۱- استفاده از مدل‌های عددی دوبعدی پیشرفته به‌جای مدل‌های یک‌بعدی می‌تواند نتایج بهتری را برای مدیریت سیلاب‌های شهری و تدوین برنامه واکنش سریع در اختیار قرار دهد. ۲- با توجه به اهمیت توسعه شهرها در مبحث توسعه پایدار و رابطه آن با سیلاب‌های شهری، در صورت گسترش مناطق شهری، توسعه شهر آق‌قلا به‌صورت عرضی و نه در جهت مسیل رودخانه امری ضروری به نظر می‌رسد. ۳- با توجه به الگوی سیلاب شکل‌گرفته در محدوده شهر آق‌قلا، یک سری نواحی در امتداد مسیر رودخانه پس از ورود سیلاب به‌سرعت تحت تاًثیر قرارگرفته و سیلاب از این نواحی به مسیر فرعی وارد میشود. احداث سازه‌هایی مانند دایک و دیواره‌های سیل‌بند می‌تواند از خروج جریان در زمان سیل از این نواحی جلوگیری کند. ۴- با توجه به نقشه‌های شاخص مخاطره در محدوده شهر آق‌قلا، غالب مناطق متاًثر از سیلاب، در وضعیت پرخطر قرار دارند. این مناطق به‌شدت دچار آسیب شده و برای شهروندان نیز بسیار خطرناک است. تخلیه سریع این مناطق می‌تواند از اولویت‌های تدوین برنامه واکنش سریع و مدیریت بحران باشد. ۵- یکی از مسائل مهم دیگر دسترسی به مناطق سیل‌زده است. با مشاهده نقشه‌های شاخص مخاطره می‌توان مناطق دسترسی را تبیین و اقدامات ضروری را به انجام رساند. ۶- با توجه به الگوی جریان شکل‌گرفته در سیلاب مذکور و نقشه‌های شاخص مخاطره تخلیه کلی شهر امری ضروری به نظر می‌رسد. چنانچه به نتایج این تحقیق توجه شده بود، و یک چهارم آب سدهای وشمگیر، بوستان و گلستان که ترکمن‌صحرا را تهدید می‌کرد، تخلیه می‌شد، قطعا خسارت مالی و جانی نداشتیم. مضاف بر این که، عدم تخلیه سیلاب به ویژه در شهرهای آق قلا و گمیشان و نیز روستاهای اطراف این شهرها و ورود فاضلاب این شهرها و روستاها به آب سیل به نظر می‌رسد طی هفته‌های آتی بیماری‌های عفونی و پوستی نیز در منطقه به شدت گسترش پیدا کند، که این امر از منظر اقتصاد سلامت نیز حایز توجه و دقت است. مسلما، مدیران وقت استان گلستان و منابع آب باید درباره این اهمال توضیح دهند، کمااینکه به گفته سید تقی کبیری نماینده مردم خوی در مجلس شورای اسلامی این اهمال آنان منجر به بروز تبعات سنگین مالی و جانی و روانی برای مردم شده است، لذا باید پاسخگو باشند. این عضو کمیسیون اقتصادی مجلس افزوده است: و در مجموع من به عنوان نماینده ملت در مجلس شورای اسلامی این اهمال مدیر منابع آب و مدیران استانی گلستان را از وزیر نیرو جویا خواهم شد. وی با اشاره به انعقاد قرارداد منابع طبیعی و اداره آب گرگان با این دانشجو در سال ۹۵ برای اجرای طرح‌های بازدارنده به منظور جلوگیری از سیل در آق‌قلا گفت: اجرای این قرارداد به هیچ وجه عملیاتی نشده و مشخص نیست چرا این امر تحقق پیدا نکرده است؛ این در حالی است که مقاله علمی این دانشجو در مجله علمی پژوهشی «دریا فنون» در سال ۹۶ به چاپ رسیده است. مقاله تحقیقاتی ای که در پایان آن چنین نتیجه‌گیری شده است: نتایج حاکی از آن می‌باشد که با توجه به الگوی جریان شکل گرفته در سیلاب مذکور و نقشه‌های شاخص مخاطره، تخلیه کلی شهر امری ضروری به نظر می‌رسد. از طرفی با توجه به مساحت پهنه پرخطر، میزان خسارات وارده سنگین خواهد بود.» «با توجه به نقشه‌های شاخص مخاطره، در محدوده شهر آق قلا غالب مناطق متأثر از سیلاب در وضعیت پرخطر قرار دارند. این مناطق به شدت دچار آسیب شده و برای شهروندان نیز بسیار خطرناک می‌باشند. تخلیه سریع این مناطق می‌تواند از اولویت‌های تدوین برنامه واکنش سریع و مدیریت بحران باشد.» مقاله این دانشجو تحصیلات تکمیلی هم اکنون در سایت‌های مختلف و از آن جمله سایت وزارت نیرو وجود دارد و به عینه قابل بررسی است. پس چه زمانی وقت آن فرا می‌رسد تا از نظرات علمی و پژوهش‌های تحقیقی محققان کشورمان استفاده کنیم... این در حالی است که پیش‌بینی میشود سطح آب در آق قلا به سبب سیلاب ناشی از ذوب برف در چند روز آینده مجدد افزایش یابد. بنا بر اطلاعات ماهواره‌ای و مقایسه مساحت مناطق سیل زده در پنج روز اخیر، اگر چه محدوده سیل در آق قلا کمی کاهش یافته، اما در گمیشان به شدت افزایش یافته است. تحلیل‌های بدست آمده از داده‌های ماهواره‌ای، نسبت به افزایش مجدد سطح آب در این منطقه به سبب جاری شدن سیلاب ناشی از ذوب برف‌ها در روزهای آینده هشدار می‌دهد و این بدان معناست که برف بالا دست در حال ذوب شدن است و پیش‌بینی میشود سطح آب در آق قلا مجدد افزایش یابد. بر اساس گزارش نقشه تغییرات مناطق سیل زده استان گلستان در حد فاصل چهارم تا نهم فروردین ماه، مساحت منطقه سیل زده در استان گلستان در روز نهم فروردین ماه در حالی نزدیک به ۳۲ هزار هکتار برآورد شده که در روز چهارم فرودین ماه سطح منطقه سیل زده در این استان نزدیک به ۲۴ هزار هکتار بوده است که نشان می‌دهد طی پنج روز سطح مناطق سیل زده چیزی حدود ۸ هکتار افزایش یافته است. این درحالی ست که پژوهشگاه فضایی ایران در چند روز گذشته با انتشار گزارشی ضمن پیش بینی ذوب شدن پوشش برفی، از احتمال تشدید آب گرفتگی و وقوع سیلاب در استان گلستان خبر داده بود. ختم‌کلام، امیدوارم بعد از فروکش کردن سیل، و فرو نشستن هیجانات، عقل مدیریتی، وجدان ملی و رسانه های آزاد، گریبان این موضوع را رها نکنند و این موضوع، ریشه یابی، آسیب شناسی شده، گزارش ملی ان منتشر شود و سپس دو سه راهکار ملموسِ عملیِ شفافِ اعلام، پیگیری، و منتج به نتیجه شود. بی شک، وقت آن فرارسیده برای توسعه خودمان به عنوان انسان توسعه یافته و مسوول، برای توسعه پایدار کشورمان و برای مراقبت از زمین و مخلوقات خداوندگار مهربان، به عنوان اشرف مخلوقات و یک استراتژیست، مدیریت علمی را سرلوحه رفتارهای خود قرار دهیم. دکتر صدیقه محمد اسماعیل دانشیار گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
sarmayegozarionline.ir/vdchxxnk.23nmxdftt2.html
آخرین عناوین
پربيننده ترين
۱
۲
۳
۴
۵
۶
۷
۸
۹
۱۰
